Duygusal Zeka Eğitimi

Duygu

Dr. Maruice Elias’a göre duygular, çevrelerinde neler olup bittiği konusunda insanların sahip olduğu bir uyarı sistemidir. Duygular, hayatımızda işlerin nasıl gittiğine dair en güvenilir göstergelerdir.

Six-Seconds Başkanı ve Kurucusu Karen Stone McCown’a göre duygular; dünyaya verdiğimiz yanıtların, düşüncelerimiz, hislerimiz ve eylemlerimizin birleşimiyle oluşur. En önemlisi ise her birimizin kendi duygularımızı yaratıyor oluşudur. Yanıtlarımız kendimize söylediğimiz düşüncelerimiz tarafından şekillendirilir. Kendi inançlarımızı ve kalıplarımızı netleştirdiğimizde, aslında kendi hayatlarımızı seçtiğimizi görürüz. Düşüncelerimiz, duygularımız ve eylemlerimizin sorumluluğunu üstleniriz.

Zeka

Çocuklar ve yetişkinler için olan zeka testlerinin mucidi David Wechlser’e göre zeka; dünyayı anlayabilme, düşünebilme ve zorluklarla karşılaşıldığında sahip olunan kaynakları etkin bir şekilde kullanabilme becerisidir.
Yine zeka konusunda araştırmalar yapmış akademisyen Sternberg’in (1996) çalışmaları, IQ’nun yaşamdaki başarının %4’ü ile ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Ona göre zeka, bireyin kendi kendini yönetebilme kapasitesidir. Stenrnberg, yüksek IQ’nun akademik başarı getirebileceğine fakat hayatın diğer alanlarında hedefe yönelik eylemlere yol açmayacağına inanmaktadır. Kendi standartları veya başkalarının standartları doğrultusunda başarıyı yakalamış insanlar, sadece okullarda değer verilen hareketsiz zekaya güvenmek yerine birçok alanda beceri sahibi olmuş, bu becerileri geliştirmiş ve uygulamış kişilerdir.

IQ bazlı zeka testleri kişinin yaşamdaki performansını ölçmekte yetersizdir.

EQ; etkili iletişim kurmak, başkalarıyla empati kurmak ve zorlukların üstesinden gelmek için duyguları olumlu yollarla anlama, kullanma ve yönetme yeteneğidir. Bu yetenek önemlidir, çünkü başkalarıyla güçlü ilişkiler ve yaşamınızdan derin bir memnuniyet duygusu geliştirirken kişisel ve kariyer hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olur.

İş dünyasında bu yetenek, grup işbirliğinde başarılı olmanıza yardımcı olabilecek kişilerarası becerileri geliştirmede önemlidir. Empati ve aktif dinleme gibi özellikler, barışçıl çatışma çözümü ve değişim yönetimi için liderlik ve çalışanlar arasındaki iletişime yardımcı olabilir.
Kişisel düzeyde, pozitif psikolojinin hayatımızda gelişmek için çok önemli olduğunu gösterdiği şükran ve mutluluk durumlarına ulaşmak için gereken farkındalığı teşvik eder.

1950’lerde, Abraham Maslow insanların duygusal, fiziksel, ruhsal ve zihinsel güçlerini nasıl geliştirebilecekleri hakkında yazmış, çalışması Rönesans’tan bu yana hümanizmin en büyük kutlaması olabilecek “İnsan Potansiyeli” hareketini tetiklemiştir. 1970’lerde ve 1980’lerde insan potansiyeline yönelik pek çok yeni bilgi keşfedilmiştir.

Yale Üniversitesi’nde Profesör olan Peter Salovey, son 20 yıl içinde hem duygular hem de zeka hakkındaki inançların her ikisinin de değiştiğini, bir zamanlar zeka mükemmellik olarak görülürken artık insanların hayatta bundan çok daha fazlasının olduğunu fark ettiğini söylemektedir. Duygular bir zamanlar zayıflık olarak görülürken, insanlar artık duyguların ciddi bir öneme sahip olabileceğini kabul etmektedir.

EQ’nun kökeni; 1990 yılında Peter Salovey ve John D. Mayer tarafından yazılan “Duygusal Zeka” adlı bir makaledir. Makale EQ’yu bilimsel olarak test edilebilir bir “zeka” olarak tanımlamıştır.

EQ, duygularla akıllı olmaktır. EQ, düşünce ve duyguyu etkili şekilde harmanlayarak, kendimiz ve diğerleri için en iyi sonuçlar üretecek kararları verebilmektir.

EQ, IQ’ nun zıttı değildir. Duygusal ve rasyonel düşünceyi harmanlarken EQ ve IQ’ nun beraber çalışması esastır. EQ’yu sadece “hassas olmak”, “kibarlık” veya “sahte bir nezaket” olarak düşünürsek, yanılırız. Bu zeka şefkatli ve ilgili olmamıza yardımcı olabilir, ancak bazen bir problemin en iyi çözümü, duygusal olarak direkt olmaktan geçebilir.

EQ;

• Duyguları kontrol etmekle ilgili değildir. Olumsuz şeyler “kontrol” edilir; EQ’da ise duyguları veri olarak değerlendirir, problemleri bu verileri kullanarak çözümleriz.
• Sadece ilişkileri nasıl yöneteceğimizle ilgili değildir. Birçok insan EQ yetkinliklerini öğrenmeyi diğer insanların değişmesini sağlamak için ister. Ancak Six Seconds’ ın yaklaşımına göre değişim öncelikle içerden başlar.

EQ, duyguların sunduğu verilerden düşüncelerinize ve davranışlarınıza rehberlik edecek şekilde yararlanmanızı; bu sayede günlük hayatınızda daha bilinçli ve amaçlı hareket etmenizi, performansınızı ve motivasyonunuzu yüksek tutmanızı sağlar. EQ, başkalarının düşünce ve davranışlarını da fark etmenizi sağlar, bu da size başkaları üzerinde bir etki yaratabilmenin anahtarını sunar. Bu nedenle EQ’su yüksek insanlar daha iyi empati kurarlar, daha iyi kararlar verirler ve ilişkilerinde beslenirler.

EQ eğitimi bizi daha başarılı yapabilir, peki bu ne anlama geliyor? “Başarılı” sözcüğüyle ifade ettiğimiz şey, sadece para ya da ün gibi dışsal başarı göstergeleri değil. Biz başarıyı çok yönlü olarak tanımlarız: Etkinlik, İlişkiler, Yaşam Kalitesi ve Refah. Bizim başarı tanımımızda bu dört unsurun her biri içsel ve dışsal olmak üzere iki “nabız noktası” barındırır. Aşağıdaki şekil, tüm bu faktörlerin oluşturduğu Başarı Modelini gösteriyor:

EQ ile etkinlik, yaşam kalitesi, ilişkiler ve refah başarı faktörleri ile arasında %55’lik güçlü bir ilişki vardır. EQ yetkinliklerini geliştirdiğimizde bu dört başarı faktöründeki performansımız .55’lik ilişki çerçevesinde olumlu yönde etkilenecektir.

İş dünyasında kişilere “duygularını kapıda bırakmaları’’ söylenirken, ‘Six Seconds’ın temel dayanağı duyguların etkili karar verme ve motivasyon için gerekli olduğudur. İşte bu yüzden Harvard Business Review duygusal zeka’nın “mesleki başarının anahtarı’’ olduğunu söylemektedir.

Öğrenilebilir, ölçülebilir ve geliştirilebilir beceriler seti olan EQ, kişinin hem kendisinin hem de başkalarının duygularını fark etmesini, bunlara yön verebilmesini ve artan kişisel farkındalığı ile daha dengeli ve mutlu bir yaşam sürebilmesini sağlar. Hatta bazı uzmanlar, hayattaki genel başarınızda duygusal zekanın IQ’dan (bilişsel zeka) daha önemli olabileceğini öne sürüyor.

Bugün bildiğimiz anlamıyla EQ kavramı ilk kez, (Six Seconds danışma kurulu üyeleri) Peter Salovey ve John Mayer tarafından 1990 yılında ortaya atıldı ve Daniel Goleman’ın 1995 yılında yayınladığı Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Daha Önemlidir? başlıklı kitabı ile gitgide bilinirlik kazandı. Günümüzde EQ’yu kapsamlı olarak ele alan en büyük üç model, Salovey & Mayer, Six Seconds ve Goleman ekolleridir. Bu üç model, genel tanım ve kavramın getirdiği becerilerin incelenmesi bakımından örtüşürler – ancak aralarında yaklaşım ve metodoloji farklılıkları vardır.

Bu yetenek, başkalarıyla empati ve etkili iletişim kurmanıza ve sosyal olarak farkında olmanıza olanak tanır. Yaşamak, sürekli değişim ve sürprizlerin yanı sıra birçok farklı insanla etkileşime girmeyi gerektirir. Duygusal olarak zeki olmak, hayatın size sunduklarına nasıl tepki verdiğinizin anahtarıdır. Aynı zamanda şefkatin ve diğer insanların eylemlerinin ardındaki daha derin nedenleri anlamanın da önemli bir bileşenidir.

Bu yetenek; özellikle çatışma, değişim ve engeller gibi stresli durumlarla karşı karşıya kalındığında önemlidir. Bu zamanlarda nezaket göstermeyi hatırlamak çok önemlidir ve duygularınızla temas halinde olmak tam da bunu yapmanıza yardımcı olabilir.

EQ, stresi azaltmak ve etkili iletişim kurmak için önemlidir. Ayrıca başkalarıyla empati kurmak ve zorlukların üstesinden gelmek için de gereklidir. Bu açıdan kendi duygularınızı olumlu yollarla anlama, kullanma ve yönetme yeteneğidir. Ayrıca daha güçlü ilişkiler kurmanıza, kariyer ve kişisel hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olur. Bunun yanı sıra duygularınızla bağlantı kurmanıza, niyetinizi eyleme dönüştürmenize ve sizin için en önemli olan konular hakkında bilinçli kararlar vermenize olanak tanır.

Araştırmalar bilişsel zekanın (IQ) ya da doğuştan gelen belirli kişilik özelliklerinin, hayat başarısı, güçlü ilişkiler, çalışma performansı ya da yaşam kalitesi gibi kavramlarla doğrudan bir ilişkisi olmadığını; EQ’nun ise bu etkenlerin her biriyle yakından ilişkili olduğunu gösteriyor. Diğer yandan, EQ ve IQ’nun birbirinden ayrı ve değerli iki yetkinlik seti olduğunu da unutmamak gerekiyor. Salovey ve Mayer’ın çalışma arkadaşları olan David Caruso, bunu belki de en iyi şekilde özetliyor:

“Duygusal zekanın, bilişsel zekanın karşıtı olmadığını anlamak çok önemlidir. Bu kalbin akla karşı zaferi değildir. Aksine, ikisinin eşsiz birleşimidir.”

Duygusal zekayı geliştirmek devam eden bir süreçtir. Yolculuk kişiden kişiye değişir. Bununla birlikte aşağıdaki eylemler sizi daha iyi öz farkındalık, empati ve sosyal becerilere götürebilir.

• Duyguları okumayı geliştirin ve kalıpları fark edin: Duygusal olarak zeki insanların temel özelliklerinden biri, kendi duygularını tanıma ve yönetme yeteneğidir. Yapabileceğiniz en önemli şey, duygularınızın ve tetikleyicilerinizin davranışınızı nasıl yönlendirdiği konusunda bir farkındalık geliştirmektir. Bunun için ise duyguları okumayı geliştirmeli ve kalıpları fark etmelisiniz.
• Duygulara yön verin ve sonuçları düşünmeyi uygulayın: Duyguları stratejik kaynaklar olarak değerlendirmeli ve kullanmalısınız. Bu aşamada duygularınıza yön vermek, duyguları tanımlamanıza ve kendinizi etkili bir şekilde yönetmek ve amaçlanan etkiyi elde etmek için kullanmanıza olanak tanır. Sonuçları düşünme yeteneği ise yapılacak seçimlerin faydalarını ve sonuçlarını değerlendirmenize yardımcı olur. Bu beceriyi edinmek hem kendiniz hem de başkaları için en uygun tepkiyi belirlemenize, düşünce ve duygularınızı temel alarak analiz etmenize ve değerlendirmenize yardımcı olur.
• İyimserliği deneyimleyin ve içsel motivasyonu sağlayın: Bu yeteneği geliştirmek için enerjiyi dış etkenlerden değil, kişisel değerlerden ve yükümlülüklerden almanız gerekir. Motivasyon için dış takviyeye ihtiyaç duyanlar her zaman başkalarının onayına veya ödül sistemine tabidir. Ayrıca iyimser olmak da önemlidir. İyimserlik, insanların şimdinin ötesine bakmasına ve geleceği kucaklamasına olanak tanır. Öğrendiğiniz bu düşünce ve duygu, kararlarınız ve sonuçlarınız için size sorumluluk verir. İyimser bakış açısı, seçenek havuzunu ve başarı şansını artırır.
• Empati geliştirin: Başkalarının ve kendinizin duygularını tanımalı ve uygun şekilde yanıt vermelisiniz. Empati, bağlantı ve farkındalık oluşturur. Ayrıca empati, başkalarını anlamanın ve kalıcı ve güvenilir ilişkiler kurmanın anahtarıdır.
• Duygusal zeka eğitiminden yararlanın: Araştırmalar, duygusal zeka eğitimlerinin empatiyi geliştirebileceğini gösteriyor. Diğer insanların bakış açılarını öğrenmek, onların düşünceleri, motivasyonları ve eylemleri hakkında fikir edinmemize yardımcı olur ve sosyal farkındalığınızı artırmanıza yardımcı olabilir.

Duygusal zeka eğitimi, başarılı bir kariyer ve liderlik için verimli bir itici güçtür. Bu eğitimler, bireylerin duyguların dilini anlamada akıcı olmalarına yardımcı olan bir dizi pratik bilgi ve beceriyi içerir.

Eğitim şunları geliştirmeyi amaçlamaktadır:

• İçsel motivasyon sağlama
• Etkinlik
• Bağlılık ve memnuniyet
• Güven ve esneklik
• Empati
• İletişim yetenekleri
• Uzun süreli ve güçlü kişilerarası ilişkiler
• Öz farkındalık ve öz yönetim

Duygusal zeka eğitimi programları, mevcut duygusal becerilerinizi şu yollarla geliştirmeye yardımcı olur:

• Doğru duygusal becerilerin modellenmesi,
• Profesyonel düzeyde başkalarını anlamak ve onlarla ilgilenmek için yeni stratejiler yaratmaya ve uygulamaya destek olma,
• Liderleri ekibine geri bildirim ve olumlu pekiştirme sağlamaya ve ekip arkadaşlarının mutluluğunu kavramaya teşvik etme,
• Katılımcıların çalışma ortamında yeteneklerini geliştirmek için gösterdikleri çabaları takdir etme ve kabul etme.

İşte, evde ve her türlü sosyal durumda stresli durumlarda nasıl daha iyi tepki vereceğinizi öğrenmek istiyorsanız duygusal zeka eğitimi sizin için doğru olabilir. Bunun yanı sıra ön saflarda bulunan liderlerin kendilerini lider olarak ayırt etmek için EQ teorisinden gelen fikirleri nasıl uyguladığını bilmek istiyorsanız duygusal zeka eğitiminden yararlanabilirsiniz. Örneğin; bu yeteneğini anlamak, hayatınızın her alanında zorlu ilişkilerle daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Daha yararlı yollarla kendinizi ve diğerlerini tanımanıza yardımcı olabilir. Duygusal zeka eğitimi ile bu yeteneği öğrenmek, hayatınızdaki aksilikler ve başarısızlıklar üzerinde çalışırken daha dirençli olmanıza da yardımcı olabilir.

Bu testler organizasyon, takım ve birey bazında mevcut durumunuzu rasyonel olarak ölçümlemenize, güçlü yönlerinizi ve gelişime açık alanlarınızı tespit etmenizi sağlar. Anlık görüntü sunarak size ayna tutmanın yanı sıra gelişim için destekleyici ipuçlarını da içerirler. Gelişmiş yapay zekaya sahip tek EQ araçları olan bu testler doğrulanmış ve normlanmış psikometrik araçlardır.