Çatışma en genel tanımıyla “her türlü karşı koyma ve olumsuz ilişki durumları” anlamına gelmektedir. Çatışmalar, tarafların yaklaşımları ve görüşleri arasındaki farklardan kaynaklanmaktadır. Birçok iş yerinde çatışmalar kurumsal hayatın bir parçası olarak görülmektedir. Forbes tarafından yayımlanan bir makaleye göre kurumlardaki problemlerin %60 ile 80’i çalışanlar arasındaki çatışmalardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, kurumlarda çatışma yönetimi çok önemlidir. Bu yazımızda, çatışma yönetimi nedir ve çatışma türleri nelerdir gibi soruların cevabını sizler için derledik.
Çatışma Yönetimi Nedir?
Çatışmalar kurumsal hayatın içinde doğal olarak yer alan bir kavramdır. Bireylerin olduğu her yerde görüş ayrılıkları olması olağandır, bu da farklı boyutlarda çatışmalara neden olabilmektedir. 90’lı yıllarda çatışmalar kurumlarda olmaması gereken ve örgüte zarar veren kötü durumlar olarak görülmekte iken, günümüzde makul düzeyde oluşan bir çatışmanın örgütsel verimliliği artıracağı inancı hakimdir. Ancak, çatışmaların makul düzeyde kalabilmesi ve verimliliği artırma yolu olarak yönlendirilebilmesi için çatışmanın uygun şekilde yönetilmesi gerekir. Peki etkili çatışma yönetimi nedir?
Çatışma yönetiminin etkili şekilde yapılabilmesi için çatışmada yer alan tarafların davranışları ve çatışmayı yaratan durum objektif ve detaylı şekilde analiz edilmelidir. Ayrıca, çatışmanın çözülebilmesi için öncelikle varlığı kabul edilmeli ve çatışma tanımlanmalıdır. Çatışmayı tanımlamak ve nedenlerini bilmek, çözüm için yollar üretmek açısından önemlidir. Elbette, en önemli noktalardan biri, çatışmayı yönetecek liderin yönetim tekniklerini ve çatışma türlerini bilmesi gerekir.
Çatışma Türleri
Çatışma yönetimi nedir sorusundan sonra, çatışma türleri nelerdir sorusunun cevabını vermek gerekir. Örgütsel yapı yalnızca bireylerden oluşmaz, bireylerin oluşturduğu gruplardan da oluşur. Bu nedenle, birçok farklı çatışma türleri mevcuttur.
- Bireyler arası çatışma: Kurumlarda en çok rastlanılan çatışma türlerinden biridir. En çok rastlanılan bireyler arası çatışmalar, ast-üst çatışmaları ile çalışan ve yöneticileri arasındaki kişisel anlaşmazlıklardan doğan çatışmalardır.
- Gruplar arası çatışma: Aynı bölüm yöneticisine bağlı grupların, birbirleriyle girdikleri rekabetten doğan çatışma türüdür.
- Bölümler arası çatışmalar: Aynı örgüt içinde bir arada bulunan ve her birinin görev ve sorumlulukları farklı olan bölümler arasındaki çatışmalardır.
- Örgüt dışı kurumsal çatışmalar: Örgütlerin dış çevre ve dış sistemlerle yaşadığı çatışma türlerindendir.
Çatışma Yönetiminde Başarılı Olmak İçin İpuçları
Çatışma türlerinden hangisi yaşanırsa yaşansın, çözüme ulaştırılması gerekmektedir. İyi bir yöneticinin çatışma yönetimi nedir sorusunun cevabını bilmesi ve çatışma yönetimindeki bazı noktalara dikkat etmesi gerekir.
Dinleyin
İletişimin ilk anahtarı iyi bir dinleyici olmaktan geçer. Bu nedenle, çatışma yönetiminde de iyi bir dinleyici olmak kilit noktalardan biridir. Çatışma yönetiminin ilk adımı çatışmanın tanımlanması ve nedenlerinin belirlenmesidir. Bunun yapılabilmesi için, iki tarafın da detaylıca dinlenmesi gerekir. İyi bir çatışma yöneticisi, tarafları anlama niyetiyle dinlemelidir. Tarafları geçiştirmemeli, onlara önyargıyla yaklaşmamalıdır. Dinleme sırasında, betimlemeyi ve düşünmeyi gerektiren açık uçlu sorular sorulmalıdır.
Düşündüklerinizi Aktarın
Çatışma yönetimi nedir diye sorulduğunda ilk akla gelen, iki taraf arasında hakemlik yapmak olarak gelebilir ancak örgütsel yapıdaki çatışma türlerinde durum bundan ibaret değildir. Çatışmayı yöneten lider, tarafları iyice dinledikten sonra çatışmayı tanımlar ve nedenlerini açıkça belirtir. Ardından, yönetici konu hakkındaki düşüncelerini belirtmelidir. Ancak bunu yaparken taraf tutmaması ve yargılayıcı ifadelerden kaçınması gerekmektedir. Ayrıca, konunun iyi anlaşıldığını hissetmeleri açısından, tarafların konuşmaları arasında kısa kısa özet geçilmesi iyi olacaktır.
Tepkisel Olmayın
Çatışma yönetiminin en önemli noktalarından biri esnek, açık görüşlü ve sorgulayıcı bir zihinle hareket etmektir. İyi bir çatışma yöneticisi, durumlar karşısında hissettiklerini istenilen sonuçları üretmek adına iyi yönetmeli ve kişisel yorumlardan kaçınmalıdır. “Yanlış düşünüyorsun, bu çok komik, saçma vb.” Cümleler oldukça yargılayıcı ve çözüme odaklanmayı engelleyici niteliğe sahiptir. Bunun yanı sıra, çatışmayı yöneten kişi, her olumsuz durumla karşılaştığında “neden” sorusunu sormaktan kaçınmalıdır. Bunun sebebi, sürekli sorulan neden sorusunun kulağa suçlayıcı gelmesi ve karşı tarafa köşeye sıkışmış hissi verebilmesidir.
Ortak Noktalara Odaklanın
Bütün çatışma türleri taraflar arasındaki görüş ayrılığından veya kişisel anlaşmazlıklardan çıkar. Dolayısıyla, ortada bir çatışma olduğunda tarafların farklı noktalara odaklanması doğaldır. İyi bir çatışma yöneticisi, tarafların görüş ayrılıkları yerine ortak noktalara odaklanmalıdır. Bu ortak noktaları belirtmek tarafların karşıt görüşü ve arkasında yatan bakış açılarını daha iyi anlamasına olanak sağlayacaktır.
Başka Açıdan da Değerlendirin
Çatışma yönetiminde de her problem çözme sürecinde kullanılan teknikler kullanılmaktadır. Problem çözme sürecinde çokça çözüm yolu bulmak ve alternatifleri değerlendirmek önemlidir. İyi bir çatışma yöneticisi, çatışmanın kaynağını ve sunulan çözüm yollarını farklı açılardan da değerlendirmelidir. Alternatif çözüm yolları üretmenin bir yolu da duygusal zeka farkındalığını geliştirmekten geçmektedir. Şirketin ve çalışanların ilişkilerinde zarar görmelerini engellemek için iletişimde Duygusal Zeka yetkinliklerini geliştirmek ve Duygusal Zeka farkındalığı ile alternatif çözüm yolları üretmek için çatışma yönetimi eğitimleri almak yararlı olacaktır.
