Dönüşümcü liderlik, lider izleyicilerin, değer kuramlarını ve kurumunu değiştirendir. Liderler geleceğe yönelik iyi bir tablo çizerek, zor amaçları önemseyerek ve topluluklar için ideal vizyon oluşturarak ve bu vizyona nasıl ulaşacağını anlatan enerji verirler.
Dönüşümcü Liderlik Nedir?
Dönüşümcü liderlik modelini çalışma alanında kullanmak için önce dönüşümcü liderliğin ne olduğunu net olarak anlamak gerekir. En basit ifadeyle dönüşümcü liderlik, bireyleri değiştiren ve dönüştüren bir süreçtir. Başka bir deyişle dönüşümcü liderlik, insanların değişmeyi, gelişmeyi ve yönetilmeyi istemesini sağlama yeteneğidir. Çalışanların motivasyonlarını değerlendirmeyi, ihtiyaçlarını karşılamayı ve onlara değer vermeyi içerir. Bu nedenle dönüşümcü bir lider çalışanlarına değer vererek şirketin başarı seviyesini yükseltebilir.
Dönüşümcü liderlik değişimde etkili olan, güven duygusu sağlayan, enerji veren, çalışanları aydınlatan ve yeni tavırlar geliştirmeye dayanan bir liderlik modelidir. Takımın moralini ve özgüvenini yükselterek, takımın genel bir vizyona veya ortak bir amaca göre çalışmasını sağlar. Ancak bu amacın etkili olabilmesi için önceden belirlenmesi gerekir. Dönüşümcü liderlik uygun şekilde uygulandığında mücadele gücü düşük, durgun bir takımı tamamen üretken ve dinamik bir takıma dönüştürebilir. Bu her bir üyenin potansiyelini ve güçlü yanlarını belirleyerek başlar. Ardından, yeni bir ortak hedef belirlemek ve ekip üyelerini bu yeni vizyona doğru yönlendirmek liderin atacağı bir diğer adımdır.
Dönüşümcü liderlik, ekip üyelerine bireyselleşerek birçok takım oluşturmak yerine tek bir takım olarak birlikte çalışmaları için ilham vermek için kullanılır.
Dönüşümcü Liderlerin Özellikleri
Dönüşümcü lider çalışanların motivasyonlarını artırır ve onların olumlu gelişimlerini takdir ederek bu davranışları pekiştirir. Dönüşüme yol gösterir; gerekli olan yeniden canlanma ihtiyacını fark eder. Yeni vizyon belirler, dönüşümü kurumsallaştırır. Çalışanları kişisel çıkar tutumundan ortak yarar için çalıştıkları bir zihniyete geçmeye teşvik ederek şirket kültürü oluşturur. Özgünlük, işbirliği ve açık iletişime önem verir. Koçluk ve mentorluk sağlar ancak çalışanların karar vermelerine ve görevleri üstlenmelerine de izin verir.
Dönüşümcü Liderlerin Zayıf ve Güçlü Yönleri
Liderliğe yönelik çoğu teori veya yaklaşımda olduğu gibi dönüşümcü liderlikte de güçlü ve zayıf yönler bulunmaktadır. Dönüşümcü liderlik, işbirliği yoluyla daha yaratıcı fikirler ve yenilikçi çözümler üretme avantajına sahiptir. Araştırmalar dönüşümcü liderliğin çalışan memnuniyetini artırmada ve böylece işyeri içinde ve dışında zihinsel ve psikolojik sağlığı geliştirmede en etkili liderlik modeli olduğunu göstermiştir. Motive olmuş ve tatmin olmuş bir çalışan, kendi verimini artırarak çalıştığı yere katkı sağlayabilmektedir.
Dönüşümcü liderler ayrıca çalışanların davranışlarını olumlu yönde etkiledikleri için bir organizasyonun değişimden geçerek kendini yenileyebilmesine yardımcı olurlar.
Dönüşümcü liderlerin zayıf yönlerinden biri ise bu liderlik tipinin evrensel olarak uygulanabilir olmamasıdır. Yeni ve karmaşık gruplarda veya organizasyonlarda, acil durumlarda veya hızlı karar vermeyi hızlı problem çözmeyi gerektiren durumlarda işe yaramayabilir.
Dönüşümcü liderlerin güçlü yönlerinden biri, işbirliği yoluyla yaratıcılığı ve yeniliği kolaylaştırmadaki rolleridir. Ancak dönüşümcü yaklaşım, grup yaratıcılığını ve yenilikçiliğini artırır, gruba bağımlılık faktörünün etkisiyle bu tür yetenekler bireysel düzeyde olumsuz etkilenir.
Dönüşümcü Liderliğin Unsurları
Dönüşümcü liderlik, organizasyonun tüm seviyelerinde bulunabilir: ekipler, gruplar, departmanlar, bölümler veya bir bütün olarak organizasyon. Bu tür liderler vizyon sahibi, ilham verici, cesaretli, risk alan ve düşünceli liderlerdir. Karizmatik bir çekicilikle çalışanları etkileyebilme güçleri vardır. Ancak karizma tek başına bir kuruluşun çalışma şeklini değiştirmek için yetersizdir. Dolayısıyla dönüşümcü liderliğin vazgeçilmez dört temel unsuru vardır. Büyük değişiklikler getirmek için dönüşümcü liderler bu dört faktörü sergilemelidir. Bunlar:
1.İdealleştirilmiş Etki
Bir lider ancak vaat ettiklerini uyguladığı zaman çalışanlarını etkileyebilecektir. Dönüşümcü liderler, çalışanların örnek aldıkları rol modeller olarak hareket ederler. Bu tür liderler, eylemleriyle her zaman çalışanların güvenini ve saygısını kazanırlar. Genel olarak çalışanların ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarının önüne koyarlar, kişisel kazançlarını onlar için feda ederler ve etik kurallara uygun davranış standartları sergilerler. Bu tür liderler tarafından gücün kullanılması, çalışanları şirketin ortak hedefleri için çaba göstermeleri için etkilemeyi amaçlar.
2.İlham Veren Motivasyon
Liderin ekibine çekici gelen ve ilham veren bir vizyonu aktarabilme unsurudur. İlham verici motivasyona sahip dönüşümcü liderler, insanlara beklenmedik veya dikkat çekici sonuçlar elde etmeleri için ilham verir. Çalışanlara belirli işler üzerinde özerklik tanır ve çalışanlar bu alanda geliştirildikten ve eğitildikten sonra onlara karar verme yetkisi ve sorumluluğu verir. Dönüşümcü liderliğin temel özelliklerinden bazıları ilham vericidir, çünkü lider bir hedefe ulaşmanın daha iyi yollarını bulmak için çalışanlara ilham verebilir, cesaretlendirebilir. Bu durum bir ekipte adeta seferberliğe dönüşür. Çünkü dönüşümcü liderliğin yansımaları gruplar ve kişiler üzerinde moral ve motivasyon kaynağı olacaktır. Böylece dönüşümcü liderler, grubun refahını ve motivasyon seviyesini yükseltir. Çalışanların harekete geçmek noktasında motive olmaları için güçlü bir amaca sahip olmaları gerekir. Amaç ve anlam, bir grubu ileriye taşıyan enerjiyi sağlar. Dönüşümcü liderlikle yönetilen bir ekipte çalışanlar görevlerine daha fazla çaba harcamaya isteklidirler, gelecek konusunda cesaretlendirilirler, iyimserdirler ve yeteneklerine inanırlar.
3.Entelektüel Teşvik
Liderin olası sorunlara meydan okuma, risk alma ve çalışanların fikirlerini dinleme unsurudur. Bu tarza sahip liderler, çalışanlarında yaratıcılığı teşvik eder ve destekler. Özgün düşünen insanları besler ve geliştirirler. Böyle bir lider için öğrenme bir değerdir ve öngörülmeyen durumlar yeni şeyler öğrenme fırsatı olarak görülür. Çalışanlarına entelektüel teşvik sağlayan bir dönüşümcü liderin ekibindeki çalışanlar sorular sorar, bir şeyler hakkında derinlemesine düşünür ve görevlerini yerine getirmenin daha iyi yollarını ararlar. Kendilerini her alanda geliştirmeye açıktırlar.
4.Bireysel Değerlendirme
Liderin her bir çalışanın ihtiyaçlarına, isteklerine ve sorunlarına ne ölçüde ilgi gösterdiği, çalışanlarına akıl hocalığı veya koçluk yapma, çalışanların endişelerini ve ihtiyaçlarını dinleme unsurudur. Dönüşümcü lider empati kurar ve destek verir, iletişimi açık tutar ve süreklilik sağlar. Aynı zamanda çalışanlarına saygı gösterir ve her bir çalışanın takıma yapabileceği bireysel katkıyı takdir eder, değer verir ve kutlar. Çalışanların bu yönetim altında kendilerini geliştirme istekleri vardır ve görevleri için içsel motivasyonları vardır.
Dönüşümcü ve İşlemsel Liderlik Farkları
İşlemsel liderlik, dönüşümcü liderliğin tam tersidir, çalışanları ödüller ve cezalar yoluyla motive etmeye dayanır. Denetim, gözetim, organizasyon ve performans değerlendirmeyi gerektirir. Bu liderlik modeli yenilik yapmaya çalışmaz. Bunun yerine, zaman içinde işlerin tutarlı ve öngörülebilir yürümesine dayanır. Genel amaç verimli ve rutin prosedürler oluşturmaktır.
Bu tarz rutin işlerin yürütüldüğü bir yapı gerektiren departmanlar veya organizasyonlar için en uygun liderlik türüdür. Ancak dönüşümcü liderliğin yapacağı şekilde yeniliklere veya gelecek planlamasına yer vermez. Dönüşümcü liderlik ise özellikle başarısızlığın daha az risk taşıdığı aktif ortamları destekler.
İşlemsel liderlik, tutarlı bir gelişim süreci yaratmaya özen gösterirken, dönüşümcü liderlik, insanların yeni fikirler üretmesini destekler ve ürünlerin, hizmetlerin ve fikirlerin geliştirilerek gelecekte daha iyi bir konuma gelmelerini sağlar.
İşlemsel liderlik, lider ile çalışanlar arasındaki bir alış veriş sistemine dayanır. Çalışanlar, belirli hedeflere ulaşmak için olumlu takviye alırlar. Etkili bir işlemsel lider, başarıları zamanında ödüllendirme konusunda ustadır. Bu liderlik tarzı içinde, ekip üyeleri tipik olarak önceden belirlenmiş performans kriterlerine göre değerlendirilir ve çalışanlara geri bildirim verilir. Çalışanların eldeki görevler hakkında yenilikçi düşünmeleri beklenmez.
Buna karşılık, dönüşümcü liderler, çalışanlara değişim ve ödüllerin ötesine geçen yollarla ilham verir. Bu yaklaşım, organizasyonun hedeflerinin ardındaki değeri ve amacı ifade ederek takımın içsel motivasyonunu artırabilir.
Dönüşümcü liderlik tarzı, çalışanlara ortak bir vizyona doğru çalışmak için gerekli beklentilerin ötesinde çaba göstermeleri için ilham verirken, işlemsel liderlik daha çok belirli iş görevlerinin yerine getirilmesi için dışsal motivasyona odaklanır. Bu iki liderlik tipini dengelemeyi öğrenmek, liderlerin tam potansiyellerine ulaşmalarına yardımcı olabilir.
Dönüşümcü Lider Nasıl Olunur?
Dönüşümcü liderlik tarzının size ve ekibinize uygun olduğunu mu düşünüyorsunuz? İster tüm bir ekibe ister tek bir projeye liderlik ediyor olun, nasıl dönüşümcü lider olunacağını anlamanıza yardımcı olacak birkaç ipucu vermek mümkün:
1.Gelecek vizyonunuzu anlayın:
Dönüşümcü liderlerin gelecek için güçlü hedefleri vardır ve bu liderlik tarzını modellemenin ilk adımı budur. Ekibinizi nereye taşımak istediğinizi bilmeniz gerekir. Liderin vizyonunun şirketin genel hedeflerini desteklemesi gerektiğini unutmayın, bu nedenle önce şirketin hedeflerini anlamak önemlidir. Ne yazık ki araştırmalar, stratejiyi yürütmekten sorumlu yöneticilerin yalnızca %28’inin şirketlerinin stratejik önceliklerinden üçünü sıralayabildiğini gösteriyor. Bu hedefleri kavramak için diğer liderlerle bağlantı kurduğunuzdan emin olun ve ardından bunları ekibinizin odaklandığı şeylerle ilişkilendirin. Bu, gerekli bağlamı sağlar ve ayrıca ekibinizin bu hedeflere ulaşmak için daha motive hissetmesine yardımcı olur.
2.Süreçlerinizi ve iş akışlarınızı düzenli olarak değerlendirin:
Dönüşümcü liderlik, iyileştirme ile ilgilidir, bu da şu anda işlerin nasıl yürüdüğü konusunda asla çok rahat olamayacağınız anlamına gelir. Takımınızın süreçlerini ve iş akışlarını yakından takip ederek, olması gerektiği gibi çalışmayan ve yolunda gitmeyen noktaları bulun. Bu konuda çalışanlarınıza kulak verin, onları dinleyin. Süreçleri beraber değerlendirin.
3.Düzenli olarak geri bildirim isteyin:
Çalışanlarınız veya ekip üyeleriniz şirket içinde olan bitenin farkında olan ve neyin işe yarayıp neyin yaramadığına dair iç görüye sahip olan kişilerdir. Onlara neyin iyi gittiğine ve nelerin değişmesi gerektiğine dair fikirlerini sormalısınız. Düzenli ekip toplantılarınızda veya proje başlangıçlarınızda çalışanlarınızı öneri ve geri bildirimler paylaşmaları konusunda destekleyin. Çalışanlarınızdan bu geri bildirimleri aldığınızda, bunları ciddi olarak değerlendirin ve uygun olduğunda bunlara göre aksiyonlar alın. Çalışanların %82’si şirketlerini daha iyi hale getirecek fikirleri olduğunu söylerken, %34’ü şirketlerinin bu fikirlere değer vermediğini söylüyor. Unutmayın, önerilerini eyleme dönüştürdüğünüzde gerçek dönüşüm o zaman gerçekleşir.
4.Destek ve teşvik sağlayın:
Değişim ve büyüme olumlu şeylerdir ancak aynı zamanda rahatsız edici ve korkutucu da olabilirler. Dönüşümcü liderliğin ilham ve güçlendirme parçalarının devreye girdiği yer burasıdır. Lider, vizyonu netleştirmekten sorumluyken, aynı zamanda çalışanları bu hedefi takip ederken desteklemeli, takviye etmeli, teşvik etmeli, yakından ilgilenmeli ve koçluk yapmalıdır.
Artık dönüşümcü liderliğin ne olduğunu ve bunu kendi rolünüze ne zaman ve nasıl uygulayacağınızı bildiğinize göre, daha etkili bir lider olmaya bir adım daha yaklaştınız. Daha fazla rehberliğe ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız, mevcut tarzınızı daha iyi anlamak ve nerede ayarlamalar yapacağınızı belirlemek için koçluk uygulamalarından yararlanmayı öneririz. Koçluk, liderlik tarzınızı istediğiniz yönde şekillendirmenize yardımcı olacak faydalı bir araç olabilir.
